Meestervervalsers

Door Bert Voskuil

Een Duik in de Wereld van Kunstbedrog

Meestervervalsers van Bert Voskuil is een boek dat je meesleept in de schimmige, spannende en soms hilarische wereld van kunstvervalsing. Uitgegeven in 2021, biedt dit werk een smakelijke verzameling verhalen over de slimste en brutaalste vervalsers die de kunstmarkt op zijn kop zetten. Met een voorwoord van kunstdetective Arthur Brand – die beweert dat "eenderde van alle kunst vals is" – is dit boek een must-read voor liefhebbers van kunst, true crime en intrigerende anekdotes. Hier is een vrolij

Hoogtepunten en Anekdotes

1. Han van Meegeren: De Wreker met een Penseel
   Voskuil vertelt het legendarische verhaal van Han van Meegeren, de Nederlander die in de jaren ‘30 en ‘40 de kunstwereld opschudde met zijn vervalste Vermeers, zoals De Emmausgangers. Wat deze anekdote zo smakelijk maakt, is dat Van Meegeren zijn vervalsingen maakte uit wrok tegen critici die zijn eigen werk afkraakten. Hij wist experts, waaronder nazi-kopstuk Hermann Göring, te overtuigen dat zijn schilderijen authentiek waren. Toen hij na de oorlog werd betrapt, werd hij eerder een volksheld dan een schurk, omdat hij de nazi’s had bedrogen. Voskuil schetst hem als een rebelse kunstenaar die de spot dreef met de elite – en dat maakt het verhaal onweerstaanbaar.

2. Tom Keating en Zijn “Boobytraps”
   Een van de grappigste verhalen in het boek is dat van Tom Keating, een Engelse vervalser die zijn vervalsingen bewust saboteerde. Keating verstopte “boobytraps” in zijn schilderijen, zoals het woord “fake” dat alleen onder röntgenstralen zichtbaar was, of anachronismen zoals moderne verf op een zogenaamd oud doek. Waarom? Hij wilde de kunstwereld ontmaskeren als hebzuchtig en oppervlakkig. Voskuil beschrijft hoe Keating’s trucs zowel briljant als hilarisch waren, en hoe hij na zijn ontmaskering een soort cultheld werd, compleet met een eigen tv-show over schilderen.

3. Geert Jan Jansen: De Nederlandse Meester
   Geen boek over vervalsers is compleet zonder Geert Jan Jansen, en Voskuil stelt niet teleur. Jansen vervalste zo’n 1.600 werken, van Picasso tot Appel, en wist zelfs Karel Appel te overtuigen dat een van zijn vervalsingen echt was. Een anekdote die eruit springt, is hoe Jansen een deel van zijn werk uitbesteedde aan Chinese ateliers, die goedkope kopieën maakten die hij vervolgens als “originele” meesterwerken verkocht. Voskuil schetst Jansen als een charmante schurk die de kunstmarkt bespeelde met een glimlach, en het verhaal leest als een heist-movie.

4. Mark Landis: De Gulle Vervalser
   Misschien wel het meest bizarre verhaal is dat van Mark Landis, die musea valse schilderijen schonk zonder er een cent voor te vragen. Landis deed zich voor als filantroop of zelfs als priester en schonk zijn vervalsingen aan kleine musea in de VS. Voskuil legt uit hoe Landis’ motief niet geld was, maar erkenning en een soort perverse trots. Dit verhaal is zowel aandoenlijk als ongelooflijk – wie geeft nu gratis kunst weg die niet echt is?

Meestervervalser

Dit boek duikt in de schimmige wereld van kunstvervalsing en vertelt de verhalen van enkele van de meest beruchte meestervervalsers. Voskuil beschrijft onder meer Han van Meegeren, die experts misleidde met zijn Vermeer-vervalsingen, zoals De Emmausgangers, en Jobst Frese, die met 20.000 werken de meest productieve vervalser ooit was. Ook behandelt het de ongestrafte Eterman (Hollandse Meesters), Mark Landis (die valse kunst schonk aan musea), en Geert Jan Jansen, die zijn werk in China liet schilderen. Uniek is het verhaal van Tom Keating, die "boobytraps" in zijn vervalsingen verstopte, zoals het woord "fake" dat oplichtte bij röntgenopnames..

Wat Maakt Dit Boek Zo Leuk?

Voskuil weet de kunst van het vertellen te combineren met de kunst van het vervalsen. In Meestervervalsers draait het niet alleen om het namaakwerk van schilderijen, maar ook om de persoonlijkheden achter de vervalsingen. Het boek leest als een detectiveverhaal, maar dan met een knipoog: de vervalsers zijn vaak net zo charmant als sluw, en hun motieven variëren van wraak tot pure lol. Of het nu gaat om Han van Meegeren, die de kunstwereld voor de gek hield met zijn “Vermeers”, of Geert Jan Jansen, die zelfs Karel Appel misleidde, Voskuil brengt hun verhalen tot leven met humor en flair. Het is alsof je in een museum rondloopt waar elk schilderij een geheim verbergt – en Voskuil is je gids die de gordijnen opentrekt.t.

De Lijst Die Niemand Zag

Toen Jansen in 1994 werd opgepakt in zijn kasteel in Frankrijk, vonden de autoriteiten een schat aan vervalste werken, maar ook een mysterie. Er ging een gerucht dat Jansen een geheime lijst had van alle vervalsingen die nog in omloop waren, mogelijk zelfs in musea. Sommigen speculeren dat hij deze lijst wilde publiceren na zijn dood, als een laatste knipoog naar de kunstwereld. Hoewel hij slechts zes maanden voorarrest kreeg – deels omdat de Franse politie onder de indruk was van zijn charme – blijft de vraag hangen: hoeveel “Jansens” hangen nog steeds als “Picasso’s” in musea? In de documentaire Het Geheim van de Meestervervalser (AVROTROS, 2025) hint hij speels op dit mysterie, maar geeft hij geen definitief antwoord.

Waarom Dit Boek Een Aanrader Is

Meestervervalsers is geen droge geschiedenisles, maar een verzameling verhalen die je laten grijnzen, verbazen en soms zelfs sympathie voelen voor deze “criminelen”. Voskuil schrijft met een lichte toon, waardoor het boek toegankelijk is voor zowel kunstkenners als leken. Het is ook een eye-opener: je gaat je afvragen hoeveel “meesterwerken” in musea eigenlijk een verborgen verhaal hebben. Arthur Brand’s voorwoord voegt een extra laag spanning toe, met zijn bewering dat een groot deel van de kunstmarkt op bedrog draait.

Het boek is perfect voor wie houdt van true crime, kunstgeschiedenis of gewoon een goed verhaal. Met 256 pagina’s vol intriges, humor en kunstzinnige rebellie is het een ideaal leesavontuur voor een regenachtige dag of een lange treinreis. Je kunt het vinden voor €21,99 bij bol.com of NRC Webwinkel.

Meestervervalsers laat je niet alleen lachen om de brutaliteit van deze kunstenaars, maar zet je ook aan het denken over wat “echte” kunst eigenlijk is. Is een schilderij minder mooi als het een vervalsing is? Voskuil laat je achter met die vraag, terwijl je nog nageniet van de verhalen over Van Meegeren’s wraak, Keating’s grappen en Jansen’s charme. Pak dit boek, zet een kop koffie, en laat je meeslepen in een wereld waar het penseel liegt – maar oh zo prachtig.